İş Sağlığı ve Meslek Hastalıkları
İÇİNDEKİLERİÇİNDEKİLERBİRİNCİ BÖLÜM I. İŞ SAĞLIĞININ GENEL İLKELERİ 1- Giriş 2- Tanımlamalar 3- Deyimler 4- İş Sağlının Amacı 5- iş Sağlının Kapsamı II. İŞ SAĞLIĞININ TARİHSEL GELİŞMESİ 1- Uluslararası alanda gelişme A) Eski çağ (Yunan ve Romalılar çağı) B) Orta çağ C) Yeni çağ D) Endüstriyel devrim a) İngiltere'deki gelişmeler 1. Endüstri devriminin toplum sağlığı üzerinde etkileri 2. Endüstri devriminin bireyin sağlığı üzerinde etkileri 3. İşyerlerindeki olumsuz çalışma koşullarının düzeltilmesine yönelmeyi sağlayan faktörler b) öteki Ülkelerdeki gelişmeler 1. Amerika Birleşik Devletlerinde 2. Sovyet Rusyada c) Sendikaların etkisi d) Gelişmelerin özeti 2- Türkiye'deki gelişmeler A) İmparatorluk Dönemi B) Büyük Millet Meclisi Dönemi (1920-1923) C) Cumhuriyet Dönemi (1923 sonrası) KaynaklarÎKlNCt BÖLÜM I. İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ İLE İLGİLİ YÜRÜRLÜKTE OLAN YASALAR 1- Kanunlar A) Belediyeler Kanunu B) Umumi Hıfzıssıhha Kanunu C) İş Kanunları D) Sosyal Sigortalar Kanunu E) Sendikalar Kanunu F) Toplu İş Sözleşmesi, Grev ve Lokavt Kanunu 2- Tüzükler A) işçi Sağlığı ve iş Güvenliği Tüzüğü B) Ağır ve Tehlikeli İşler Tüzüğü C) Parlayıcı, Patlayıcı, Tehlikeli ve Zararlı maddelerle çalışan işyerlerinde ve işlerde alınacak önlemler hakkında Tüzük D) işçi Sağlığı ve Güvenliği Kurullarına İlişkin Tüzük E) Gebe ve emzikli kadınların çalışma koşulları ile emzirme odaları ve çocuk bakım yerleri (kreş) hakkında Tüzük F) işyerlerinde işin dururdurulmasına ve işyerlerinin kapatılmasına ilişkin Tüzük G) Yapı işlerinde işçi sağlığı ve iş güvenliği Tüzüğü H) Kadın işçilerin sanayie ait işlerde gece postalarında çalıştırılma koşullan hakkında Tüzük I) Sağlık koşulları bakımından günde 8 saat veya daha az çalıştırılması gereken işler hakkında Tüzük İ) Sosyal Sigortalar Sağlık işlemleri Tüzüğü K) Maden Nizamnamesi Kaynaklar ÜÇÜNCÜ BÖLÜM İŞ SAĞLIĞI HİZMETLERİNDE ÖRGÜTLENME, YÖNETİM, DENETİM VE EĞİTİM l- Giriş Hizmetlerin sınıflandırılması A) İşyeri sağlık hizmetlerinin örgütlenmesi ve yönetimi ile ilgili Uluslararası görüş ve gelişmeler Uluslararası Çalışma Örgütünün işyerlerinde kurulacak işyeri sağlık örgütüne ilişkin 112 sayılı Rekomandosyonu B) Endüstrileşmis bazı Avrupa Ülkelerindeki uygulama İngiltere'de işyeri sağlık örgütlerinin örgütlenmesi, yönetimi ve denetimi Fransa'da işyerlerinde sağlık hizmetlerinin örgütlenmesi, yönetimi ve denetimi Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri Birliğinde işyeri sağlık hizmetlerinin örgütlenmesi, yönetim ve denetimi Türkiye'de işyerlerinde sağlık hizmetlerinin örgütlenmesi, yönetim ve denetim Kaynaklar DÖRDÜNCÜ BÖLÜM ENDÜSTRİDE UYGULANAN SAĞLIK HİZMETLERİ VE KORUYUCU ÖNLEMLER Giriş 1- Tıbbi Resmi muayeneler 2- Mesleki ve mesleki olmayan enfeksiyon hastalıklarındam korunma 3- Endüstride sağlık eğitimi 4- işçi beslenmesi. 5- andüstride ilk yardım 6- Endüstriel Rehabilitasyon Kaynaklar BEŞiNCi BÖLÜM İŞ HİJYENİ VE İLGİLİ KONULAR l- İş Hijyeni, tanımı ve konu ile ilgili genel bilgi (Hijyenistin görevleri ve endüstri Hijyenin kapsamı) 2- Toksikoloji kavramı ve leksikoloji ile ilgili özet bilgi A) Tanımlama B) Zehirli maddelerin absorbsiyonu, vücutda dağılışı ve vücuttan atılışı C) Zehirli maddelerin vücuttan atılması D) Detoksikasyon E) Toksikoloji yöntem biliminde gelişmeler 3- İşyerinde rastlanan çevresel zararlı etkenler ve ııeden oldukları sağlık sorunları A) Fiziksel etkenler B) Kimyasal etkenler a) Tahriş edici kimyasal maddeler b) Boğucu kimyasal maddeler c) Anestetik ve narkotik kimyasal maddeler d) Sistemik zehirler C) Biyolojik etkenler D) Psiko Sosyal Etkenler a) Endüstriyel yorgunluk b) Nörozlar c) İşçi ve işveren ilişkileri d) İşçinin konut sorunu e) Ücret politikası ENDÜSTRİDE ISIYA MARUZİYET VE DEĞERLENDİRİLMESİ A) Giriş B) Vücut ısısının regulasyonu C) Aşırı ısıya maruziyet sonucu ısı dengesinin bozulması île meydana gelecek belirtiler D) Termal Konfa ve Termal konforu etkileyen faktörler E) Aşın ısının üretim üzerine etkisi F) Koruyucu önlemler ........... 4- Meslek hastalıklarından ve iş kazalarından korunmak için uygulanacak teknik yöntemler ] A) îkâme ................................................................ ] B) Ayırma ............................................................... l C) Kapatma .............................................................. ] D) Havalandırma ......................................................... l E) Yaş yöntem ............................................................ ] F) Kişisel korunma araçları .........../..................................... -] Kaynaklar .............................................................. ] ALTINCI BÖLÜM MESLEK HASTALIKLARI Genel bilgi ve Türkiye'deki sıklık .............................................. l A) KiMYASAL MADDELERLE MEYDANA GELEN MESLEK HASTALIKLARI l 1? Arsenik ve bileşikleri ile zehirlenme ...................................... l A) Kaynak ve doğada bulunuşu ......................................... l B) Kullanıldığı yerler (Mesleki maruziyet) ................................ l C) Metabolizma ....................................................... l D) însan vücudu üzerine etkisi ......................................... l E) Korunma .......................................................... l Arsin (arsenikti hidrojen) ............................................ l 2- Berilyum ve bileşikleri ile zehirlenme ..................................... l A) Kaynak ve özellikleri ................................................. l B) Kullanıldığı yerler (Mesleki maruziyet) ................................ ] C) Metabolizma ....................................................... l D) însaıı vücudu üzerine etkisi ......................................... lı E) Sağlık ve güvenlik önlemleri ........................................ ] ı F) Tedavi ............................................................. lı î- Kadmiyum ve bileşikleri ile zehirlenme .................................. lı A) Kaynak ve özellikleri ................................................ lı B) Endüstride kullanıldığı yerler (Meskeki maruziyet) ..................... 1( C) Metabob'zma ....................................................... ] ( D) însan vücudu üzerine etkisi ......................................... K E) Akut zehirlenme ................................................... K F) Kronik kadmiyum zehirlenmesi ...................................... l f G) Korunma .................."..................................... K 4- Krom bileşikleri ile zehirlenme ........................................... l" A) Kaynak ve özellikleri ............................................... l" B) Endüstride kullanıldığı yerler (Mesleki maruziyet) .................... l" C) Metabolizma .................................. ....^...-.-??;..?...*... l" D) Krom bileşiklerinin insan vücudu üzerine etkileri E) Tedavi ................................... F) Korunma ................................... 5- Cıva ve bileşikleri ile zehirlenme ....................... A) Genel özellikleri ve kaynak ......................... B) Endüstride kullanıldığı yerler ........................ C) Metabolizma ...................................... D) Cıvanın insan vücudu üzerine etkisi ................ fj) Korunma ......................................... F) Tedavi ........................................... Organik cıva bileşikleri ile zehirleme ................. 6-- Kurşun ve bileşikleri ile zehirlenme ..................... inorganik kurşun bileşikler ............................ A) Genel özellikleri ve kaynak ......................... B) Mesleki maruziyet (Kullanıldığı yerler) ............... C) Metabolizma ...................................... D) Kurşunun vücut üzerine etkileri .................... E) Teşhis ......,....................................'. F) Korunma ......................................... G) Tedavi ............................................ Organik kurşun bileşikleri ile zehirlenme (Tetra-etyl-kurşun) A) Genel özellikleri ................................... B) Mesleki maruziyet ................................. C) Metabolizma ...................................... D) Vücut üzerine etkisi ............................... E) Korunma ......................................... F) Tedavi ........................................... 7- Manganez ve bileşikleri ile zehirlenme .................... A) Kaynak ve doğada bulunuşu ....................... B) Mesleki maruziyet (kullanıldığı yerler) ................ C) Metabolizma ...................................... D) însan vücudu üzerine etkisi ........................ E) Teşhis ............................................ F) Koruma ......................................... G) Tedavi ............................................ 8- Nikel ve bileşikleri ile zehirlenme ...................... Nikel ................................................. A) Kaynak ve doğada bulunuşu ....................... B) Mesleki maruziyet (kullanıldığı yerler) ................ C) Metabolizma ....................................... D) İnsan vücudu üzerine etkileri ....................... E) Korunma .......................................... Nikel karbonil .................................... Korunma ve tedavi .............................. 9- Vanadyum ve bileşikleri ile zehirlenme ................. A) Kaynak ve doğada bulunuşu .................. B) Mesleki maruziyet (kullanıldığı yerler) .......... C) Metabolizma ................................. D) Vücut üzerine etkileri ......................... E) Korunma ve tedavi ........................... 10- Talyum ve bileşikleri ile zehirlenme ................... A) Kaynak ve doğada bulunuşu .................. B) Mesleki maruziyet (Kullanıldığı yerler) .......... C) Metabolizma .................................. D) İnsan vücudu üzerine zararlı etkileri ............ E) Korunma ..................................... 11- Fosfor ve bileşikleri ile zehirlenme ...................... Genel bilgi .................................... A? Fosfor ile zehirlenme .......................... a) Kaynak ve doğada bulunuşu ................ b) Mesleki maruziyet (kullanıldığı yerler) ......... e) İnsan vücudu üzerine zararlı etkileri .......... d) Tedavi ..................................... e) Korunma .................................. B- Fosforlu hidrojen .............................. a) Mesleki maruziyet ........................... b) Vücut üzerine etkileri ........................ c) Korunma .................................... C- Tri-orta-krezol fosfat .......................... a) Mesleki maruzitet (endüstride kullanıldığı yerler) b) İnsan vücudu üzerine etkileri ................. c) Korunma .................................... D- Organik fosforlu bileşikler (pestisitler) ........... a) Giriş ve tanımlama ..................................................... Fuııgusitler, Herbisitler, Molluscicitler, Nematositler, Rodentisitler, însektisitler . ; İnsektisitler ............................................................ ; a) Organik fosforlu inseklisitler Metabolizma ve insan vücudu üzerine etkisi, . Akut zehirlenme belirtileri, Kronik zehirlenme belirtileri, tedavi, korunma .... 12- Karbon monoksit zehirlenmesi .............................................. 2 A) Mesleki maruziyet .................................................. 2 B) Metabolizme ........................................................ 2 C) Korbon monoksidin insan sağlığı üzerine etkileri Akut, zehirlenme, tekrarlanan maruziyetler ................................................... 2 D) Korunma ve Tedavi ................................................. 2 13- Karbon sülfür zehirlerunebi A) Kaynak ve özellikleri B) Mesleki maruziyet (kullanıldığı yerler) C) Metabolizma D) Karbon §ülfürün insan sağlığı üzerine etkisi E) Teşhis F) Koruruna G) Tedavi 14- Azot oksitleri ile zehirlenme (Nitroz gazları) A) Kimyasal ve fiziksel özellikleri B) Azot oksitleri, özellikleri kaynakları ve mesleki maruziyet C) Azot oksitlerinin insan vücudu üzerine etkileri D) Korunma E) Tedavi 15- Kükürtlü hidrojen ile zehirlenme A) Kaynak ve mesleki maruziyet B) Metabolizma ve patoloji C) Vücut üzerine zararlı etkileri D) Koruma ve tedavi 16- Kükürt oksitleri (kükürt dioksit) ile zehirlenme A) Kaynak ve özellikleri B) Mesleki maruziyet C) Metabolizma D) Vücut üzerine zararlı etkileri E) Korunma F) Tedavi HALOJENLER VE HALOJEN İÇİEREN BİLEŞİKLERLE ZEHİRLENME 17- Flor ve flor bileşikleri ile zehirlenme A) Kaynak ve özellikleri B) Mesleki maruziyet (kullanıldığı yerler) C) Metabolizma D) İnsan vücudu üzerine zararlı etkileri-Akut zehirlenme Kronik zehirlenme E) Korunma ve Tedavi 18- Klor ve klor bileşikleri ile zehirlenme A) Kaynak ve özellikleri B) Mesleki mazuriyet C) insan sağlığı üzerine zararlı etkileri Akut maruziyet-Kronik maruziyet D) Korunma E) Tedavi 19- Trikloretilen ile zehirlenme A) Kaynak ve özellikleri B) Mesleki maruziyet (kullanıldığı yerler)C) Metabolizma D) insan vücudu üzerine etkileri Akut ve kronik zehirlenme E) Korunma F) Tedavi 20- Karbon Tetraklorür zehirlenmesi A) Kaynak ve özellikleri B) Mesleki maruziyet (Endüstride kullanıldığı yerler) C) Metabolizma ve insan sağlığı üzerine etkileri D) Korun ma E) Tedavi 21- Vinil Klorür ile zehirlenme (Chloroethylen) A) Genel özellikleri B) Mesleki maruziyet (kullanıldığı yerler) C) Metabolizma ve etkileri 13) Vinil klorürün insan vücudu üzerine etkisi Acro osleolisis, kara ciğer anji-yosarkoması ve öteki etkileri, Mutojenite ve kromozom üzerine etkisi E) Korunma 22- DDT ile zehirlenme A) Kaynak ve özellikleri B) Mesleki maruziyet (kullanıldığı yerler) C) Metabolizma D) ÜDT nin insan sağlığı üzerine etkisi, Hemopeotk sistem üzerine etkisi, sinir sistemi üzerine etkisi, karaciğer üzerine etkisi, böbrek ve solunum sistemi üzerine etkisi, kanserojenite ve mutajenitesi E) Korunma ve Tedavi 23- Aldrin ve 24- Dieldrin ile zehirlenme A) Kaynak ve özellikleri B) Mesleki maruziyet (kullanıldığı yerler) C) Metabolizma D) İnsan vücudu üzerine zararlı etkileri E) Korunma ve tedavi 25- Metil bromür A) Kaynak ve özellikleri B) Mesleki maruziyet (kullanıldığı yerler) C) Metabolizma D) İnsan sağlığı üzerine etkisi 26- Benzen (benzol) ile zehirlenme A) Kaynak ve elde edilmesi B) Mesleki maruziyet (kullanıldığı yerler) C) Metabolizma D) Benzenin insan vücudu üzerine etkisi' Akut ve Kronik zehirlenme belirtileri ve patolojisi E) Korunma F) Tedavi 27- Toluetı ve toluen türevleri ile zehirlenme A) Kaynak ve üretimi B) Mesleki maruziyet (kullanıldığı yerler) C) Metabolizma D) Zararlı etkileri E) Korunma 28- Ksilcn ile zehirlenme A) Kaynak ve üretimi B) Mesleki maruziyet C) insan vücudu üzerine etkisi D) Korunma 29- Aronıatik hidrokarbonların halojen bileşikleri ile zehirlenme A) Kaynak ve elde edilmeleri B) Mesleki maruziyet C) insan vücudu üzerine etkisi (Klorobenzen) D) Korunma Kloronaftalın Kaynak ve üretimi, vücut üzerine etkisi ve korunma 30- Aromatik hidrokarbonların nitro bileşikleri ile zehirlenme (Nitro benzen, Dinitrofenol, Dinitro krezol, Trinitrotolüen) kaynak ve metabolizma, insan sağlığı üzerine etkileri ve korunmaları 31- Aromatik hidrokarbonların fenol ve fenol türevleri ile zehirlenme (Fenol, Penta- klorofenol, Pıroktekol) 32- Aromatik hidrokarbonların, aromatik aminleri ile zehirlenme B) MESLEKİ DERİ HASTALIKLARI . a- Genel bilgi ve tanımlamalar b- Mesleki deri haftalığı nedir c? Hazırlayıcı faktörler Irk, derinin tipi, beslenme, yaş, cins, mevsimler, deri hastalıkları, çevre ve kişisel temizlik, aşırı duyarlık Kimyasal deri intanları primer iritan maddeler allergenler C) Mesleki deri hastalığı yapan nedenlerin sınıflandırılması, mekanik etkenler, fizik etkenleri, kimyasal etkenler, bitkisel iritan maddeler, biyolojik maddelerle oluşan deri hastalıkları (Tablo 21) D) Mesleki deri hastalıkları belirtileri E) Mesleki deri hastalıklarının tanısı F) Korunma G) Tedavi C) PNOMOKONYOZLAR a) Tanımlama b) Pnomokonyozların sınıflandırılması c) Pnomokonyoz oluşmasında önemli faktörler d) Patoloji ve Partognez e) Tanı ve değerlendirme f) Korunma g) Tedavi 33- Siliffcoz A) Tanımlama ve sıklık B) Mesleki maruziyet C) Patoloji ve patogenez D) Belirtiler ve tanı E) Tedavi F) Korunma 34- Kömür işçisi ponökoııyozu A) Tanımlama B) Patoloji C) Tanı D) Koruyucu önlemler E) Tedavi 35- Asbestoz A) Tanımlama B) Asbestoz türleri ve özellikleri C) Mesleki maruziyet D) insan vücudunun üzerine etkileri E) Patoloji Etyopatoloji E) Tam Bronş kanseri Mezetelyoma Korunma 36- Bissinozis A) Genel bilgi B) Hastalık nedeni C) Patoloji ve etyopatoloji D) Tam Koruyucu önlemler Kaynaklar MESLEKİ KAIVSEHLER 1- Giriş ve genel bilgi 2- Sıklık 3- özellik ve değişik nitelikler "A) Mesleki kanserlerin vücutta yerleşme yerleri B) Hastalık ve ölüm oranları C) Maruziyet süresi (latant peryod)D) Yaş E) Cins F) Konstitüsyon ve genelik faktörler 4- Tarihçe 5- Tanı 6- Koruyucu önlemler Mesleki Deri Kanseri A) Deri kanseri nedeni olarak travma B) Aktinik deri kanseri C) Röntgen ışınlan ve radyuma manıziyet ile oluşan deri kanserleri D) Kimyasal maddelerin kimyasal etkileri sonucu oluşan deri kanseri 1. Skroktunı kanserleri 2. Katran, zift ve madeni yağlar ile oluşan deri hastalıkları 3. Antrasen 4. Kreozot 5. Shale oil ve bu maddelerden üretilen madeni yağlar 6. Arsenik Mesleki Akciğer Kanserleri Genel bilgi A) Radyoaktivite B) Nikel ve solunum sistemi kanseri C) Krom ve akciğer kanseri D) Asbestoz ve akciğer kanseri E) Kömür katranı dumanı (coal tar) F) Bis (chloromethyl) eter (BCME) G) Arsenik ve akciğer kanseri H) Demir ve akciğer kanseri Mesleki Mesane Kanserleri Genel bilgi A) Mesane kanserine neden olan maddeler Beta, Naphtyhylanin (2-NA) Benzidin Alpha Naphtyhylamin (ru-NA) (4) Amindıphenyl (xenylamıne) (2) Acetylamınofluorene (2-A.AF) (4) Dımethylamınoazobenzen (DAB) (4) Nitrobıfenyl (4-N.BP) (4) Hydroxy-2,3 dunethylazobenzen Triptophan metabolitleri B) Kansergenik mekanizma C) Sıklık D) Klinik belirtiler E) Tanı F) Koruyucu önlemler G) Tedavi 4- Mesleki Karaciğer Kanserleri a) Vinil klorür b) (2) Acetylominofloreııe (2-A.AF) c) (4) Dımethylamino benzen (DAB) d) N-Nıtrosodimethylamine (DMN) e) 4,4 Methylen-bis (2-ekloro anilin (MBCA) Kaynaklar D- FIZİKt NEDENLERLE MEYDANA GELEN MESLEK HASTALIKLARI Gürültü sonucu işitme kaybı (iş ve gürültü sorunu) A) Giriş B) Tanımlama C) Fizik özellikler frekans, şiddet ve ses yükseltici D) Gürültü ölçmek için kullanılan aletler E) Gürültü ölçme tekniği ve özel ölçme sorunları F) Anatomi ve Fizyoloji G) Gürültünün insan üzerine etkileri H) Korunma (duyamanm korunması programı) Vibrasyon (Titreşim) a) Tanımlama b) Vibrasyon insan vücuda üzerine etkisi c) Korunma Dekompresyon hastalığı (Caison hastalığı) 1- Fizyolojisi 2- Mesleki maruziyet 3- Patoloji 4- Belirtiler 5- Tam 6- Tedavi 7- Korunma Katarakt Kaynaklar  |
