TEKNİK VE TIBBİ İŞ GÜVENLİĞİNİN HUKUKSAL BOYUTU
İÇİNDEKİLERİçindekilerKısaltmalar ..........................................13 Önsöz ................................................15 Giriş.................................................17 BİRİNCİ BÖLÜM KAVRAMLAR, HUKUKI KAYNAKLAR, TEKNIK VE TIBBI IŞ GUVENLIGININ KURUMSAL UNSURLARI I. Genel...............................................23 II. İş Güvenliği .....................................25 III. İş Sağlığı ve Güvenliğinin Önemi Ve İşlevi .......26 1. Genel Olarak....................................... 26 2. Çalışan Açısından Onemi ........................... 27 3. İşveren Açısından ................................. 27 4. Iş Güvenliğinin Işlevi ............................ 29 IV. İş Güvenliği Hukuku ..............................32 1. Genel Olarak.......................................32 2. Sosyal Iş Güvenliği-Teknik ve Tıbbi Iş Güvenliği Ayrımı ............................................... 36 V. Hukuki Kaynaklar...................................41 1. Avrupa Birliği ve Uluslararası Hukuk Normları ..... 41 1.1. Avrupa Birliği ...................................41 1.2. Avrupa Konseyi....................................45 1.3. Uluslararası Çalışma Örgütü...................... 45 2. Ulusal Kaynaklar....................................48 2.1. İş Sağlığı ve Güvenliği Hakkının Anayasal Dayanağı.............................................. 48 2.2. Mevzuattaki Gelişmeler...........................50 2.2.1. Genel olarak...................................50 2.2.2. İş Güvenliği Uygulama Yönetmelikleri . .. . ... 52 2.2.3. İş güvenliği tüzükleri........................ 54 2.2.3.1. Genel Olarak.................................54 2.2.3.2. İş güvenliği tüzüklerinin geçerliliği........ 54 2.2.3.3. İş Güvenliği Tüzüklerinin Kaldırılmasına İlişkin Tasarı Taslaklan hakkında değerlendirme............... 59 V1. İş Güvenliği Hükümlerinin Denetim ve Teftişi.......62 1. Genel Olarak....................................... 62 2. Teftiş ve Uygulaması...............................66 3. İşin Durdurulması.................................. 67 4. İşin Durdürulmasının Çalışanlara Etkisi............ 70 VII. Teknik ve Tıbbi İş Güvenliğinin Kurumsal Unsurları.71 1. Genel Olarak........................................ 71 2. İş Sağlığı ve Güvenliğine Yönelik Eleman Çalıştırma. 73 2.1. İşyeri Hekimi ve Diğer Sağlık Personeli........... 73 2.1.1. Genel Olarak.....................................73 2.1.2. İşyeri hekimi ve diğer sağlık personeli görevlendirme yükümlülüğü.................................75 2.1.3. İşyeri sağlık ve güvenlik birimi kurma Yükümlülüğü.76 2.1.5. İşyeri hekiminin yetkileri.......................80 2.1.6. İşyeri hekiminin yükümlülükleri.................81 2.1.7. Diğer sağlık personelinin nitelikleri ve görevlendirilmeleri.................................... 82 2.1.8. Diğer sağlık personelinin görevler...............82 2.1.9. Diğer sağlık personelinin yetkileri..............83 2.1.10. Diğer sağlık personelinin yükümlülükleri........83 2.2. İş Güvenliği Uzmanı .............................. 83 2.2.1. Genel OLarak.....................................83 2.2.2. İş güvenliği uzmanı görevlendirme yükümlülüğü ...84 2.2.3. İşyeri sağlık ve güvenlik birimi kurma yükümlülüğü............................................ 85 2.2.4. İş güvenliği uzmanlarının görevleri..............86 2.2.5. İş güvenliği uzmanlarının yetkileri.............88 2.2.6. İş güvenliği uzmanlarının yükümlülükleri.........88 2.3. Yaptırımlar........................................89 3. Risk Değerlendirmesi ................................89 4. Sağlık ..............................................91 5. Acil Durumlarla İlgili İşverenin Yükümlülülkleri.... 91 6. İşyerinde Ciddi, Yakın ve Önlenemeyen Tehlike Halleri.92 6.1. Ciddi, Yakın ve Önlenemeyen Tehlike Halinde İşverenin Yükümlülükleri..........................................92 6.2. Ciddi ve Yakın Tehlike Halinde Çalışanların Çalışmaktan Kaçınma hakkı.............................. 92 7. İşverenin Çalışanlan Bilgilendirme Yükümlülüğü ......93 8. İşverenin Çalışanların Eğitim Almasını Sağlama Yükümlülüğü............................................ 95 8.1. Genel Olarak...................................... 95 8.2. Eğitim Programlarının Planlanması ve Düzenlenmesi........................................... 98 8.3. Eğitim Programının Konuları .......................99 8.4. Eğitim Sonucunda Ölçme-Değerlendirme ve Belgelendirme ...........100 9. İşverenin, Çalışanlarının Görüşlerini Alma ve Katılımlarını Sağlama Yükümlülüğü..................... 100 10. Çalışanların Yükümlülükleri....................... 101 İKİNCİ BÖLÜM TEKNİK VE TIBBİ İŞ GÜVENLİĞİNİN HUKUKİ ESASLARI 1. Ekranlı Araçlarla Yapılan Çalışmalarda İş Sağlığı Ve GüVenliği............................................ 107 1. Giriş..............................................107 2. Temel Kavramlar....................................109 3. Ekranlı Araçların Çalışan Sağlığına Etkisi........ 110 3.1. Genel Olarak.................................... 110 3.2. Rahatsızlıklar...................................111 3.2.1. Göz Ve görme rahatsızlıkları ................. 111 3.2.2. Radyasyona maruziyete bağlı rahatsızlıklar ....113 3.2.3. Ergonomi kaynaklı fiziksel rahatsızlıklar..... 114 3.2.4. Psikolojik rahatsızlıklar..................... 118 4. İlgili Mevzuat ................................... 120 5.İşverenin Yükümlülükleri............................123 5.1. Genel Olarak.................................... 123 5.2. Ekranlı Araçla Çalışma Merkezinin Donatımındaki..124 5.3. Çalışma Ortamı..................................126 5.4. Operatör-Bilgisayar Arayüzü..................... 126 5.5. Günlük Çalışma Düzeni ...........................127 5.6. Gözlerin KOrunması.............................. 128 5.7. Çalışanların Bilgilendirilmesi ve Eğitimi ...... 128 6. Değerlendirme ve Sonuç............................ 130 II. İş Güvenliği Kişisel Koruyucu Donanımlarının Kullanımına g İlişkin Hukuki Esaslar............................. 133 1. Genel OLarak...................................... 133 g 2. Kişisel Koruyucu Donanımın Tanımı............... 134 i . 3. Kişisel Koruyucu Donanım Türleri.............. 135 5. İşverenin Yükümlülüklerine İlişkin Genel Hükümler..145 6. Kişisel Koruyucu Donanımlann Değerlendirilmesi, Seçimi ve Kullanımı............................................147 7. CE Uygunluk İşareti ve İşveren Yükümlülükleri..... 150 8. Kişisel Koruyucu Donanım Türleri.................. 151 9. Çalışanın Sorumlulukları.......................... 152 10. Değerlendirme ve Sonuç........................... 153 III. İş Ekipmanlanrının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları............................................. 155 1. Genel OLarak...................................... 155 2. İşverenlerin Yükümlülükleri ...................... 156 2.1. Genel Yükümlülükler............................. 156 2.2. İş Ekipmanı ile İlgili Kurallar................. 157 2.2.1. Asgari Gerekler............................... 157 2.2.1.1. Genel OLarak................................ 157 2.2.1.2. İş ekipmanlannda bulunacak asgari genel gerekler..............................................157 2.2.1.3. Özel tipteki iş ekipmanında bulunacak asgari ek gerekler..............................................160 2.2.2. Güvenlik Düeyi................................ 163 2.2.2.1. Genel Olarak.................................163 2.2.2.2. Tüm iş ekipmanları için genel hükümler...... 163 2.2.2.3. Kendinden hareketli veya bir başka araç vasıtasıyla hareket edebilen iş ekipmanlannın kullanımı ile ilgili Hükümler..................................... 163 2.2.2.4. Yük kaldırınada kullanılan iş ekipmanı ile ilgili hükümler..............................................164 2.2.2.5. Yüksekte yapılan geçici işlerde, iş ekipmanının kullanımı ile ilgili hükümler ...................... 166 2.3. İş Ekipmanının Kontrolü........................ 169 2.3.1. İşverenin Yükümlülüğü.........................169 2.3.2. Genel hususlar...............................170 2.3.3. Periyodik Kontrole Tabi İş Ekipmanları........173 2.3.3.1. Basınçlı kap ve tesisatlar ................ 173 2.3.3.2. Kaldınna ve iletme ekipmanlan.............. 175 2.3.3.3. Tesisatlar................................. 177 2.3.3.4. Tezgahlar...................................179 2.4. Özel Risk Taşıyan İş Ekipmanı................. 179 2.5. İş Sağlığı ve Ergonomi......................... 179 2.6. Çalışanların Bilgilendirilmesi..................179 2.7. Çalışanların Eğitimi........................... 180 2.8. Çalışanların Görüşlerinin Alınması ve Katılımlrının Sağlanması.......................................... 180 3. Periyodik Kontrolleri Yapmaya Yetkili Kişilerin Bildirimi........................................... 180 4. Periyodik Kontrollerde Yetkilendirme, Eğitim ve Denetim ......................181 5. Değerlendirme ve Sonuç.......................... 181 IV Titreşime Maruz Kalan Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği........................................... 183 2. Titreşim Kavramı .................................184 3. Titreşimin Etkileri.............................. 186 4. Titreşim Sınır Değerleri ve Ölçümü............... 188 5. Maruziyetin Belirlenmesi......................... 189 6. Risk Değerlendirmesi ............................ 190 7. Titreşim Maruziyetinin Önlenmesi veya Azaltılması. 191 8. Sağlık Gözetimi.................................. 192 9. Çalışanların Bilgilendirilmesi ve Eğitimi........ 195 10. Yönetmeliğin Uygulanması Bakımından Özel Koşullar.195 11. Değerlendirme ve Sonuç.......................... 196 V. Gürültülü Ortamlarda İş Sağlığı Ve Güvenliği ..... 199 1. Gürültü ve İnsan Sağlığına Etkileri............... 199 2. İlgili Mevzuat ................................... 202 3. Maruziyet Sınır Değerleri ve Maruziyet Eylem Değerleri ...........203 4. Maruziyetin Belirlenmesi.......................... 205 5. Risklerin Değerlendirilmesi....................... 206 6. Maruziyetin Önlenmesi veya Azaltılması ........... 207 7. Kişisel Korunma .................................. 211 8. Maruziyetin Sınırlanması...........................212 9. Çalışanların Bilgilendirilmesi ve Eğitimi......... 212 10. Çalışanlara Danışılması ve Katılımlannın Sağlanması.......................... 213 11. Sağlık Gözetimi.................................. 213 12. Değerlendirme ve Sonuç........................... 215 VI. İşyeri Bina ve Eklentilerinde Alınacak Sağlık ve Güvenlik..............................................219 ı. Giriş ............................................ 219 2. 89/654/EEC sayılı Avrupa Birliği Direktifi ve Türk Hukukundaki Yansıması.................................222 3. İşverenin Yükümlülükleri.......................... 225 3.1. Genel Yükümlülükler............................. 225 3.2. Özel Yükümlülükler.............................. 226 3.1.1. Binalann yapısı ve dayanıklılığı...............227 3.2.2. Elektrik tesisatı..............................227 3.2.3. Acil çıkış yolları ve kapıları................228 3.2.4. Yangınla mücadele.............................229 3.2.5. Kapalı işyerlerinin havalandınlması............230 3.2.6. Ortam Sıcaklığı...............................230 3.2.7.Aydınlanma......................................231 3.2.8. İşyeri tabanı, duvarları, tavanı ve çatısı......232 3.2.9. Pencereler......................................233` 3.2.10. Kapılar ve girişler............................234 3.2.11. Ulaşım yolları - tehlikeli alanlar.............235 3.2.12.Merdivenler.....................................236 3.2.13. Yürüyen merdivenler Ve bantlar için özel tedbirler.....................................237 3.2.14. Yükleme yerleri ve rampalar....................237 3.2.15.Asansörler......................................238 3.2.16. Çalışma yeri boyutları Ve hava hacmi - çalışma yerinde hareket serbestliği............................238 3.2.17. Dinlenme yerleri...............................239 3.2.18. Yemek yeme yeri................................239 3.2.19. Gebe ve emziren kadınlar......................239 3.2.20. Soyunma yeri ve elbise dolabı.................240 3.2.21. Duşlar ve lavabolar............................240 3.2.22. Tuvalet ve lavabolar...........................241 3.2.23. Atık sulara drenaj kanalı......................241 3.2.24. İlkyardım odaları.............................241 3.2.25. Engelli çalışanlar............................241 3.2.26. Açık alanlardaki çalışmalarda özel önlemler...242 3.2.27. Barınma yerleri...............................242 3.2.28. Çalışan konutları.............................243 3.3. Çalışanlann Bilğilendirilmesi, Görüşlerinin Alınması ve Katılımlarının Sağlanması ........................ 243 4. Değerlendirme ve sonuç............................ 243 VII. Elle Taşıma İşlerinde Iş Sağlığı ve Güvenliği....245 1. Genel olarak...................................... 245 2. Elle Yük Kaldırınada Dikkat Edilecek Ergonomik Hususlar .............247 3. İşverenin yükümlülükleri...........................248 3.1. Genel olarak.................................... 248 3.2. Çalışma Biriminin Düzenlenmesi.................. 252 3.3. Önleyici Tedbirler.............................. 255 3.4. İşçilerin bilgilendirilmesi..................... 255 4. Değerlendirme Ve sONUÇ............................ 255 VIII. Kimyasal Maddelerle Çalışılan Işyerlerinde İş Sağlığı ve Güvenliği..........................................257 2. Kimyasal Madde Kavramı............................ 257 3. Kimyasal Maddelerin Insan Sağlığına Etkisi ....... 259 3.1. Genel olarak.................................... 259 3.2. Kimyasal Maddelerin Neden Olduğu Iş Kazalan Ve Ani Sağlık problemleri................................... 260 3.3. Kimyasal Maddelerin Neden Olduğu Meslek Hastalıklari...................................... 262 4. Ilgili Mevzuat.....................................264 5. Tehlikeli Kimyasal Maddelerle Çalışmalarda Alınması Gereken önleler.......................................265 6. Kullanımı Yasak Olan Kimyasal Maddeler........... 268 7. Çalışanların Eğitimi, Bilgilendirilmesi, Görüşlerinin Alınması Ve Katılımlarının Sağlanması ................268 8. Sağlık Gözetimi.................................... 269 9. Değerlendirme Ve Sonuç............................. 270 IX. Patlayıcı Ortamların Tehlikelerinden Çalışanlann Korumnası ............................................ 271 2. İlgili Mevzuat .................................... 272 3. Patlamaya Müsait Ortamların İnsan Sağlığına Etkileri........................................... 275 3.1. Patlama Etkisinin Neden Olduğu Sağlık Etkileri...275 3.1.1. Doğrudan etki..................................275 3.1.2. Dolaylı etki...................................281 4. Patlama vakalrı................................... 281 5. Patlamaların Önlenmesi ve Patlamadan Korunma...... 284 6. Patlama Riskinin Değerlendirmesi.................. 284 7. Patlayıcı Ortam Oluşturabilecek Tehlikeli Yerlerin Sınıflandırılması.....................................286 7.1. Genel Olarak.................................... 286 7.2. Tehlikeli Yerlerin Sınıflandırılması ............287 8. Çalışanların Patlayıcı Ortam Risklerinden Korunması İçin Asgari Gerekler .....................................288 8.1. Genel Olarak.................................... 288 8.2. Organizasyonel Önlemler ......................289 8.3. Patlamadan Korunma Önlemleri ....................290 8.4. Ekipmanların ve Koruyucu Sistemlerin Seçiminde Uyulacak kriterler........................................... 292 8.5. Birden Çok İşyerinin Koordinasyonu Görevi ....... 292 9. Değerlendirme Ve Sonuç............................. 293 Sonuç..................................................295 Kaynakça...............................................301  |
